Üretim

Türkiye Kanatlı Eti Sektörü

Kanatlı eti, halkımızın sağlıklı beslenmesine olan katkısı, ekonomik ve istikrarlı bir besin kaynağı olması, özellikle gelir seviyesi düşük dar gelirli nüfusun dengeli ve yeterli beslenmesindeki yeri dikkate alındığında bugün olduğu kadar yarın için de vazgeçilmez öneme sahip bir gıdadır.

Dünyada kanatlı eti, bugün 136 milyon ton üretim ve yüzde 40 pay ile dünyada en çok tüketilen et konumundadır. Türkiye, piliç eti üretiminde dünyada 10. sırada yer almaktadır. 2022 yılında 2.417.995 ton piliç eti ve 53.646 ton hindi eti olmak üzere toplam 2.471.641 ton kanatlı eti üretimi yapılmıştır.

Ülkemizde, 15.000 adedin üzerinde broyler (etlik) piliç yetiştirme kümesi mevcuttur. Kümes sahipleri, sektörde uygulanan başarılı "sözleşmeli yetiştiricilik" modeli ile sürekli üretim yapabilmekte ve sürekli gelir elde edebilmektedir.

Türkiye, kanatlı eti sektöründe sahip olduğu potansiyel ile dünya oyuncusu olmaya aday bir ülke konumundadır. Yoğun istihdam gerçekleştiren ve tarımı destekleyen yapısıyla ülke ekonomisine önemli ölçüde katma değer sağlar. Kanatlı eti sektöründe, hammadde üreticisi çiftçi, sektörle ilgili esnaf, yem, ilaç-aşı, yan sanayi, nakliye, pazarlama dalları dahil 3 milyon civarında kişi sektörden geçimini sağlamaktadır. Sektörün yıllık cirosu yaklaşık 5,5 milyar ABD Doları’dır. 

Dünya ticaretinde 7. sırada yerini alan ülkemiz, 2022 yılında 97 ülkeye kanatlı eti ihracatı gerçekleştirmiştir. Aynı yıl ülkemiz yaklaşık 697 bin ton (tavuk ayağı dahil) kanatlı eti ihracatı ile 1 milyon 138bin ABD doları gelir elde edilmiştir. Ayrıca sektör, kuluçkalık yumurta ve civciv ihracatı da yapmaktadır.

Kişi başı kanatlı eti tüketimi ise 21 kg/yıl değerinde devam etmektedir. Türkiye kanatlı eti sektörü kaliteli-güvenilir- lezzetli ürünlerini iç ve dış pazarda satışının arttırılması için çalışmalarını her geçen yıl geliştirerek sürdürmektedir. 

BESD-BİR Üyesi İşletmelerde Üretim;

Türkiye’de kanatlı eti üretiminde söz sahibi önde gelen firmalar 30 yıldır sektörü en üst seviyede temsil eden BESD-BİR üyeleri arasındadır. BESD-BİR üyelerinin her biri, uluslararası teknolojisi ve kalitesiyle gerek yem sektörünün, gerekse kanatlı eti sektörünün gelişmesinde önemli rol oynamakta ve ülke ekonomisine katkıda bulunmayı sürdürmektedir. 

Üyelerimiz, entegrasyon modeli ile üretim yapmaktadır. Entegre üretim modelinde, ana damızlık civciv dışındaki tüm aşamalar entegre işletmelerin sahipliği ve/veya gözetiminde gerçekleştirilir. Entegre bünyesinde; karma yem fabrikası, damızlık kümesleri, kuluçkahane, etlik piliç kümesleri, kesimhane tesisleri vardır.

Gelen damızlık civcivler, üretici firmaların “damızlık" çiftliklerine yerleştirilerek, 24 hafta süreyle hijyenik bir ortamda, uygun sıcaklık ve havalandırma koşullarında, hayvanların ihtiyaçları dikkate alınarak hazırlanan karma yemlerle beslenmektedir.

24üncü yaşam haftasından itibaren yumurta vermeye başlayan hayvanlar, 64 haftalık yaşta ekonomik verimi bitirmektedir. Kümeslerde dişi ve erkek hayvanlar birlikte bulundurulduğundan, bu yumurtalar döllü olur.  Damızlık sürülerden üretilen yumurtalar düzenli olarak, civciv çıkımının gerçekleştirildiği en gelişmiş teknolojilere sahip kuluçkahanelere sevk edilir.

Her türlü hijyenik koşulun sağlandığı, gerçeğe yakın kuluçka ortamında, bu yumurtalar tam 21 gün sonra açılır ve etlik piliç olarak yetiştirilecek civcivler elde edilir. 

Kuluçkahanelerde üretilen civcivler, veteriner hekimler tarafından sağlık taramasından geçer ve bazı aşıları yapıldıktan sonra sadece broyler yetiştiriciliği yapılan kümeslere nakledilir.

Civcivler 40-45 gün kadar süreyle, üretici firma ile sözleşmeli çalışan çiftliklerdeki kümeslerde büyütülür. Bu dönemde yapılan ziyaretlerle sağlık, hijyen ve hayvanların yaşam şartları denetlenir. 
Yetiştiriciler; su, yem, aşı, ilaç kullanımı, hayvanların gelişimi, kümes ziyaretleri gibi hususların tamamını kayıt altına almaktadır.

Bu sürecin sonunda, piliçler 2.000–3.000 gram canlı ağırlığa ulaşmış olarak kesimhaneye sevk edilir. Piliçler, özel araçlarla çiftlikten alınır ve hayvan refahı ile ilgili kurallar en iyi bir şekilde uygulanarak kesimhaneye gönderilir. 

Türkiye’deki tüm kesimhanelerde İslami kurallara uygun olarak kesim işlemi gerçekleştirilir. Kesimi yapılan piliçler ve hindiler modern makinelerde otomatik olarak temizlenip işlenmektedir. Bütün kesim tesislerinde kesim öncesi hayvanların kontrolü ve kesim sonrasındaki süreçleri işletme veteriner hekimlerin gözlem ve kontrollerinde yapılır.  Ayrıca kesimhanelerde Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı resmi veteriner hekimleri sürekli olarak üretimi denetlemektedir. 

Kesimi takiben üretilen taze kanatlı eti bütün ya da parçalanmış olarak piyasaya sunulduğu gibi, ileri işleme tesislerine nakledilerek işlenmiş ve ileri işlenmiş ürün üretimi de gerçekleştirilmektedir.

Depolama işlemi, ürünlerin gerekliliğine uygun ısı sağlanarak yapılır. Ürünlerin üretim ve depolama bilgilerinde geriye izlenebilirlik sistemi vardır. Soğuk zincirin kırılmasına hiçbir noktada izin verilmez.

Entegrelerin tüm üretim süreçleri üçüncü taraf belgelendirme kuruluşları tarafından yapılan kontrol ve denetimlerle de sürekli takip edilmektedir. BESD-BİR üyeleri; ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi Belgesi, ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi Belgesi (HACCP), ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Belgesi,  TS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Belgesi,  TSE Ürün Uygunluk Belgeleri ile Helal Uygunluk Sertifikasına sahiptir. Bazı üyeler ise; GFSI(Küresel Gıda Güvenliği Girişimi) onaylı BRC Global Standardı (Gıda) Belgesi,  IFS (International Food Standard) Belgesi, FSSC 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi Belgesine sahiptir.  Ayrıca yine üyelerin bazıları ISO 10002 Müşteri Şikayet Yönetim Sistemi belgesi ve İyi Tarım Uygulamaları Sertifikası’nı da almışlardır.

Sektör, bilimsel gelişmeleri ve üretim metotların araştırılması ve kullanımı konusunda devlet ve üniversitelerle ortak çalışmalar yürütmektedir. 

Sürecin her aşamasında hayvan refahı koşulları dikkate alınmaktadır.

Üretimin her aşaması Tarım ve Orman Bakanlığı’nın koyduğu kurallar doğrultusunda gerçekleştirilir. Konulan kuralların tamamı Avrupa Birliği ile uyumludur.

Özetle BESD-BİR üye şirketlerinde

• Tesislerde en gelişmiş otomasyon ve gözetim sistemleri kullanılır.
• Yetiştirme sürecinde 24 saat biyogüvenlik, havalandırma, ısı-nem ve sağlık yönlü etkin yönetim ve iç denetimleri yapılabilmektedir. 
• Yetiştiricilikte ve kesimhanelerde hayvan refahı kurallarının uyumuna önem verilmektedir.
• Ürünlerin üretim ve depolama bilgilerinde geriye izlenebilirlik sistemi vardır ve soğuk zincirin kırılmasına hiçbir noktada izin verilmemektedir.
• Tarım ve Orman Bakanlığı da yasal kontrol ve denetimlerini üretimin tüm süreçlerinde devamlı yapmaktadır.  Ayrıca marketlerin raflarından da son ürün örnekleri alınarak analizleri yaptırılarak üreticilerin izlemeleri yapılmaktadır.
• Bakanlık tarafından yürütülen Ulusal Salmonella Kontrol Programı, Kalıntı İzleme Planı, Ulusal Veteriner Antibiyotik Direnç İzleme Projesi ve Veteriner Tıbbi Ürünleri için E-Reçete ve İlaç Takip Sistemi sektörde başarıyla uygulanmaktadır.
• Sürdürülebilir ve çevre dostu uygulamaları geliştirmeye ve ilerletmeye devam eder.

Tüm bunlar sayesinde, sağlıklı ve güvenilir kanatlı etinin piyasaya arzı gerçekleşmekte ve güvence altına alınmaktadır.

Kanatlı eti sektörü ile ilgili olarak medyada yer alan bilimden uzak açıklamalara itibar etmeyiniz. Çiftlikten çatala süregelen tüm üretim süreci “gıda güvenliği”,  “hayvan ve halk sağlığı” ilkelerine uygun bir şekilde ve uluslararası normlar çerçevesinde yapılmaktadır.  Ürünlerin tamamı sağlıklı ve kaliteli olup, tüketiciler için hiçbir risk oluşturmamaktadır.